Przyczyny i skutki inflacji

O inflacji mówi się coraz częściej, nawet w towarzyskich rozmowach. Osoby gromadzące pieniądze na kontach oszczędnościowych i lokatach terminowych z wielkim zainteresowaniem śledzą poziom inflacji, zestawiając go z proponowaną, na pierwszy rzut oka atrakcyjną, stopą zwrotu. Parametr ten wpływa istotnie na rzeczywisty zysk z potencjalnej inwestycji. Jednak inflacja jest zjawiskiem wpływającym na wiele procesów społeczno-ekonomicznych.

Czym właściwie jest inflacja?

Najprostsza definicja inflacji podaje, że jest to proces wzrostu ogólnego poziomu cen towarów i usług w gospodarce. Wzrost ten musi być stosunkowo stały oraz utrzymywać się w danym okresie czasu. Wydarzenia jednorazowe, a wpływające na skokowy wzrost cen nie są traktowane jako inflacja. Procesowi temu zawsze wtóruje utrata wartości pieniądza, co zmniejsza siłę nabywczą posiadanych zasobów finansowych. Przeciwnym zjawiskiem do inflacji jest deflacja, która powoduje wzrost wartości pieniądza.
Najpopularniejszą metodą pomiaru wzrostu cen towarów oraz usług jest wskaźnik inflacji konsumenckiej – CPI (ang. Consumer Price Index). Szacuje się go na podstawie zmian ceny określonego koszyka dóbr, które zaspokajają potrzeby przeciętnego gospodarstwa domowego. Listę towarów weryfikuje się na bieżąco, by móc jak najlepiej dostosować się do aktualnych potrzeb konsumpcyjnych społeczeństwa. Innym mniej popularnym wskaźnikiem inflacji jest również PPI (Producer Price Index), wskazujący na zmiany średnich cen w przemyśle. Oba indeksy obliczane są i publikowane przez Główny Urząd Statystyczny.

Przyczyny inflacji

Najczęstszym impulsem inflacyjnym jest długofalowy wzrost ceny ropy naftowej. Zmiana ta wpływa nie tylko na paliwa, ale również na wiele innych produktów wymagających np. przetransportowania w miejsce finalnej dystrybucji. Inną przyczyną może być wzrost cen żywności, który jest następstwem długotrwałej suszy. Jednak oba te zjawiska mają znaczenie wyłącznie w krótkim okresie czasu.
W dłuższej perspektywie na inflację ma wpływ krajowa polityka pieniężna prowadzona przez bank centralny. Gdy wzrost podaży pieniądza jest większy niż możliwości produkcyjne gospodarki, powodując przy tym zwiększenie apetytu konsumentów, pojawia się presja na dalsze podnoszenie cen. By ochłodzić zbyt entuzjastyczne nastroje bank centralny zacieśnia politykę pieniężną, dokonując podwyżek stóp procentowych. Ma to zachęcić konsumentów do oszczędności (wyższe stopy wiążą się z lepszym oprocentowaniem lokat), jak również ograniczyć dalsze inwestycje przedsiębiorstw (wyższe stopy łączą się z droższym kredytem). W przeciwnej sytuacji, gdy zauważyć można wszechobecny marazm bank centralny luzuje politykę pieniężną, obniżając stopy procentowe, a przez to pobudza popyt w gospodarce.
Wśród innych przyczyn wpływających na proces ogólnego wzrostu cen towarów i usług w gospodarce wymienić można: niezrównoważony budżet państwa, przeinwestowanie gospodarki (wydatki rządowe są wyższe niż wpływy), nadmierną akcję kredytową banków, szybszy wzrost płac w stosunku do wydajności pracy oraz monopolizację gospodarki.

Społeczne skutki inflacji

Konsumentom inflacja kojarzy się wyłącznie negatywnie, ponieważ sprzężona jest bezpośrednio ze spadkiem siły nabywczej pieniądza. Oto główne skutki inflacji wpływające istotnie na jakość życia większości obywateli:

• spadek zaufania do pieniądza – skutkiem tego może być sytuacja, w której nie dochodzi do transakcji jedynie z powodu waluty oferowanej przez jednego z kontrahentów
• zniekształcenie roli cen – cena jest informacją, na którą wpływają m.in. materiały czy koszty produkcji. Procesy inflacyjne zaburzają prawidłową ocenę przyczyn wzrostu ceny towaru albo usługi
• osłabienie aktywności gospodarczej – regularna zmienność cen wpłynąć może na pojawienie się uzasadnionej obawy ze strony przedsiębiorców, którzy przez niepewność rezygnują lub częściowo odwołują swoje plany inwestycyjne
• dysproporcja w redystrybucji siły nabywczej – może objawiać się przykładowo przesunięciem dochodów od podatników do budżetu państwa albo od podmiotów ze słabą pozycją przetargową do podmiotów posiadających silną pozycję w generowaniu dochodów
• niejednakowe tempo inflacji dla różnych towarów – tendencja ta może być szczególnie niebezpieczna, gdy wzrost cen dotyczy głównie dóbr pierwszej potrzeby, takich jak paliwa czy żywność, gdyż zmiana ta wpływa na najbiedniejsze grupy konsumentów
• zmniejszenie dochodu pożyczkodawców – przez niespodziewaną inflację, zwrócona pożyczka będzie miała mniejszą wartość niż w momencie jej udzielenia
• niepewny rzeczywisty zysk – wpłacając oszczędności na lokatę terminową (zwłaszcza długoterminową) nie można do końca przewidzieć przyszłego poziomu inflacji. W takiej sytuacji okazać się może, że intratny depozyt w dniu zapadalności przyniesie tak naprawdę stratę
• efekt zmiany karty dań – jest skutkiem konieczności ponoszenia dodatkowych kosztów, by dostosować ceny do panujących warunków ekonomicznych. Stąd konieczność częstej zmiany karty dań, bądź cenników innych grup towarów i usług
• koszty zdartych zelówek – w sytuacji zwiększonej inflacji konsumenci będą szukać bezpiecznej przystani dla swoich oszczędności. Z tego powodu większość środków finansowych przechowywana jest na lokatach i kontach oszczędnościowych, które gwarantują choć częściową ochronę pieniądza przed utratą jego wartości. Wypłacanie gotówki wiąże się z każdorazową wizytą w bankomacie lub oddziale banku, a takie spacery niszczą zelówki.
  
  • Jak faktoring ratuje firmy podczas inflacji?
    Gdy firma zwraca się do faktora i mówi, że ma wystawioną fakturę, która czeka na zapłacenie. Faktor wypłaca te pieniądze niemal od razu, pobierając przy tym prowizję. Zamiast pożyczać pieniądze od banków, które udzielają kredytów w oparciu o nieustannie rosnący WIBOR, przedsiębiorca dostaje własne pieniądze. Tyle, że szybciej. Dzięki czemu może kupić towar po cenie z aktualnego dnia a nie za cenę, która będzie za np. 60 dni.