Kiedy w 2022 roku rozpoczęła się – już na pełną skalę – inwazja Rosji na Ukrainę, doczekaliśmy się bezprecedensowej fali migracji zza wschodniej granicy. Wśród Ukraińców uciekających przed konfliktem nie zabrakło osób przedsiębiorczych, które nie tylko szukały bezpieczeństwa, ale też nowych perspektyw i szans na rozwój. Ich aktywność ekonomiczna stała się istotnym czynnikiem wpływającym na polską gospodarkę, przyczyniając się do wzrostu PKB – mowa tu nie tylko o pracownikach, ale też Ukraińcach, którzy założyli w Polsce swoje firmy.
Przedsiębiorcy ukraińscy w statystykach
Jeśli rozpoczęcie wojny w Ukrainie przyjmiemy za umowną datę, od której chcemy śledzić rozwój ukraińskiej przedsiębiorczości w naszym kraju, to możemy zauważyć, że według oficjalnych danych od tego czasu nasi wschodni sąsiedzi otworzyli w Polsce prawie 90 tysięcy firm – takie dane przytacza agencja Gremi Personal. Liczba ta obejmuje też spółki z ukraińskim kapitałem, ale zdecydowana większość to jednoosobowe działalności gospodarcze, bo mowa aż o 77 tysiącach JDG.
Skoro już jesteśmy przy liczbach, warto też przytoczyć inne interesujące dane. Przykładowo: w 203 roku co dziesiąta nowo zarejestrowana firma w Polsce była założona przez obywateli Ukrainy, a trend ten utrzymywał się także w kolejnym roku. Ukraińcy stanowili też w 2024 roku prawie 80 procent właścicieli firm zakładanych przez cudzoziemców, co pokazuje wiodącą rolę ukraińskich przedsiębiorców wśród zagranicznych podmiotów rozpoczynających działalność gospodarczą w Polsce, nawet jeśli wciąż mówimy o – w przeważającej większości – działalnościach jednoosobowych.
Gdzie aktywni są ukraińscy przedsiębiorcy? Na pierwsze miejsce wyłania się sektor budowlany, bo właśnie w nim działa nieco ponad 20 procent obywateli Ukrainy działających w ramach JDG. Na kolejnych miejscach jest branża informatyczna, w której działa około 18 procent ukraińskich właścicieli zarejestrowanych w Polsce firm. Dalej mamy jeszcze biznesy w branży usług fryzjersko-kosmetycznych czy też w szeroko pojętym handlu.
Jeśli chodzi o regiony, w których ukraińscy obywatele założyli najwięcej działalności gospodarczych w naszym kraju, to zdecydowanie na prowadzenie wysuwa się województwo mazowieckie – działa tam około 24 procent przedsiębiorców z Ukrainy. Nie powinno być to dla nikogo zaskoczeniem, gdyż nie od dziś wiadomo, że stołeczny region stwarza najwięcej możliwości. Inne obszary ze znaczącą obecnością ukraińskich przedsiębiorstw to Dolny Śląsk i Małopolska oraz Pomorze.
Podatki, miejsca pracy i biurokracja
Migranci z Ukrainy – w tym oczywiście także przedsiębiorcy – przyczynili się w dość znaczącym stopniu do wzrostu dochodów budżetowych Polski. Według danych Banku Gospodarstwa Krajowego ich szacowany wkład do budżetu w 2024 roku to nieco ponad 15 mld złotych, co – warto zauważyć – przewyższa znacznie otrzymywaną przez nich pomoc społeczną. Na każdą złotówkę otrzymaną przez Ukraińców w ramach programu „Rodzina 800 Plus”, wpłacili oni około 5,4 złotego w podatkach.
Imigracja do Polski od 2014 roku, której znaczną część stanowią Ukraińcy, przyczyniła się do wzrostu polskiego PKB. Warto tu zwrócić uwagę na raport firmy Deloitte, który sugeruje, że sami Ukraińcy generują 0,7-1,1 procent polskiego PKB, uwzględniając ich pracę, konsumpcję, płacone podatki i działalność przedsiębiorczą. Wielkość składek na ubezpieczenie społeczne od ukraińskich przedsiębiorców pracujących w Polsce wzrósł o 50 procent w roku ubiegłym w porównaniu do 2023 roku.
Jednak oprócz takich bezpośrednich wkładów finansowych, ukraińskie przedsiębiorstwa odgrywają również rolę w tworzeniu nowych miejsc pracy i wypełnianiu luk na rynku pracy w różnych sektorach polskiej gospodarki. Rola ukraińskich pracowników i przedsiębiorców w łagodzeniu niedoborów siły roboczej w różnych sektorach jest zdaniem wielu ekspertów kluczowa dla utrzymania wzrostu gospodarczego Polski. Warto również podkreślić zacieśnienie więzi handlowych między Polską a Ukrainą, częściowo ułatwione przez rosnącą liczbę ukraińskich firm działających w Polsce, które często utrzymują bliskie relacje handlowe z ojczyzną, co wzmacnia współpracę gospodarczą między oboma krajami.
Warto zaznaczyć, że ukraińscy przedsiębiorcy napotykają na swojej drodze te same problemy, co Polacy próbujący założyć działalność gospodarczą – a momentami rodzi się nawet więcej kłopotów. Biurokracja związana z rejestracją firmy i uzyskaniem niezbędnych pozwoleń jest często wymieniana jako istotna przeszkoda w całym procesie. Ponadto, wielu przedsiębiorcom brakuje wcześniejszego doświadczenia w prowadzeniu działalności gospodarczej w specyficznym bądź co bądź kontekście prawnym i ekonomicznym naszego kraju, a koszty związane z rozpoczęciem i prowadzeniem działalności w Polsce stanowią z pewnością dodatkowe wyzwanie.
Co ciekawe, można zauważyć, że wiedza i świadomość ukraińskich przedsiębiorców w Polsce w zakresie pozyskiwania finansów stale się polepsza. Jest to związane chociażby z dobrą dostępnością niezbędnych informacji, ale również z pracą różnych organizacji pozarządowych, które działają na rzecz integracji ukraińskich właścicieli biznesów w Polsce. Warto też zaznaczyć, że ukraińskim przedsiębiorcom zdarza się korzystać z faktoringu – czyli usługi, która dla niektórych polskich właścicieli firm stale pozostaje czymś kompletnie nieznanym.
Ukraińska przedsiębiorczość i jej przyszłość w Polsce
Najważniejsze wydaje się, że od czasu rosyjskiej inwazji na Ukrainę, przedsiębiorczość naszych wschodnich sąsiadów w Polsce wykazała imponujący wzrost, zarówno pod względem liczby rejestracji, jak i tempa rozwoju. Ukraińscy przedsiębiorcy aktywnie działają w kluczowych sektorach gospodarki, ich wkład jest znaczący, co potwierdzają wysokie kontrybucje podatkowe, tworzenie nowych miejsc pracy oraz zauważalny wpływ na wzrost PKB.
Pomimo napotykanych wyzwań, Ukraińcy wykazują się dużą adaptacyjnością i przedsiębiorczością, co w połączeniu z korzystnym środowiskiem biznesowym w Polsce przyczynia się do ich integracji. Badania podkreślają rosnącą rolę ukraińskiej przedsiębiorczości jako ważnego i dynamicznego elementu polskiej gospodarki, przynoszącego obopólne korzyści, oraz potencjalnie odgrywającego kluczową rolę w przyszłej współpracy gospodarczej – i o tym warto coraz intensywniej myśleć.
