Bardzo często korzystamy z możliwości zamawiania produktów w sklepach internetowych, zawieramy umowy o dostarczanie treści cyfrowych albo o świadczenie usług w celu dokonania naprawy jakiegoś sprzętu. Warto wtedy znać swoje prawa, a jednym z nich jest prawo do odstąpienia od umowy.
Odstąpienie od umowy i jego skutki prawne
Odstąpienie od umowy zdefiniowane jest jako oświadczenie woli złożone przez jedną stronę umowy stronie drugiej. Takie oświadczenie wywołuje konkretny skutek – umowa uznawana jest za niezawartą. Czyli każda ze stron powinna rozliczyć się z drugą, to znaczy oddać to, co otrzymała.
Wyróżnić można:
– ustawowe odstąpienie od umowy, które ma ochraniać interesy jednej ze stron umowy.
– umowne odstąpienie od umowy. Art. 395 Kodeksu cywilnego podaje, że strony podpisujące umowę mogą zastrzec, że jednej bądź obu z nich przysługiwać będzie w ciągu wyznaczonego czasu prawo do odstąpienia od umowy. Istnieje również możliwość zastrzeżenia, że jednej lub obu stronom wolno odstąpić od umowy po zapłaceniu pewnej sumy pieniędzy (zwane jest to odstępnym).
Należy jednak rozróżnić odstąpienie od umowy, które czasem bywa mylone z wypowiedzeniem umowy.
Prawo do odstąpienia od umowy zawartej na odległość przez konsumenta
Do sytuacji, w których odstąpienie od umowy jest możliwe, należy zawarcie przez konsumenta umowy na odległość albo poza lokalem przedsiębiorstwa. Bardzo często konsumenci nabywają różne towary przez witryny internetowe, zawierają umowy z operatorami telefonicznymi oraz firmami ubezpieczeniowymi, a także prenumerują czasopisma (umowa, która polega na regularnym dostarczaniu towarów). Gdy podejmują decyzje zakupowe, opierają się na informacjach przedstawionych przez sprzedawcę czy konsultanta. Ponieważ nie zawsze są one rzetelne, stąd właśnie tzw. prawo do namysłu.
Warto jednak wiedzieć, że istnieją przypadki, gdy konsumentowi nie przysługuje prawo do odstąpienia od umowy. Jako przykład można podać umowę o dostarczenie towaru, który ma krótki termin przydatności (produkty spożywcze) albo żądanie, aby pracownik firmy przyjechał pod adres zamieszkania konsumenta, by dokonać pilnej naprawy.
Odstąpienie od umowy zawartej na odległość
Konsument zawierający umowę na odległość, ma prawo odstąpić od niej w ciągu 14 dni. Podobnie sprawa wygląda w sytuacji odstąpienia od umowy zawartej poza lokalem. Przewidziano jednak kilka wyjątków:
– gdy do zawarcia umowy poza lokalem przedsiębiorstwa doszło podczas nieumówionej wizyty przedsiębiorcy w miejscu zamieszkania albo zwykłego pobytu konsumenta, wtedy na odstąpienie od umowy jest 30 dni;
– gdy do zawarcia umowy doszło w czasie wycieczki, wtedy konsument na odstąpienie od umowy ma 30 dni.
Ustawa o prawach konsumenta mówi także o sytuacjach, gdy czas na odstąpienie od umowy jest przedłużony automatycznie. Przykładem może być nie udzielenie konsumentowi informacji o prawie odstąpienia od umowy. Wtedy można skorzystać z prawa do odstąpienia przez kolejnych 12 miesięcy.
Początek biegu terminu na odstąpienie od umowy
Początek biegu terminu na odstąpienie od umowy liczy się nie od dnia zawarcia umowy, ale od dnia otrzymania zamówionego produktu. W sytuacji, gdy zamówienie jest realizowane partiami lub w częściach (poszczególne produkty są dostarczane osobno), wtedy bieg terminu rozpoczyna się w dniu otrzymania przez konsumenta ostatniego towaru. Jeżeli przedsiębiorca regularnie dostarcza towar konsumentowi przez czas oznaczony, wtedy bieg terminu na odstąpienie od umowy rozpoczyna się od otrzymania pierwszego z towarów.
Koszty odstąpienia od umowy
Gdy konsument korzysta z prawa do odstąpienia od umowy, przedsiębiorca ma obowiązek zwrócić kwotę wpłaconą tytułem ceny oraz kosztów doręczenia towaru. Chodzi o najtańszy sposób dostarczenia towaru. Nawet jeśli klient wybrał droższy sposób dostawy sugerując się terminem albo wygodą, nie może oczekiwać otrzymania zwrotu tego dodatkowego kosztu. To po stronie konsumenta również jest pokrycie bezpośrednich kosztów zwrotu, np. koszt opakowania i wysyłki.
Odstąpienie od umowy zawartej w tradycyjnej formie
Jeżeli konsument zawarł umowę w lokalu przedsiębiorcy nie może powołać się na ustawowe odstąpienie od umowy. Jednak najważniejsze są zapisy zawarte w treści kontraktu.
Wielu przedsiębiorców pomimo tego przyznaje swoim klientom prawo odstąpienia od umowy. W każdej jednak sytuacji klient może skorzystać z prawa do wypowiedzenia umowy. Wtedy zawarta umowa przestaje obowiązywać po upływie okresu wypowiedzenia.
